Petar Iberijski
| Petar Iberijski პეტრე იბერი | |
|---|---|
| |
| Prethodnik | Bosmarios Iberijski |
| Puno ime | Murvan Nabarnugios Peter |
| Otac | Bosmarios Iberijski |
| Rođenje | 411. |
| Smrt | 491. |
| Zanimanje | redovnik, crkveni naučitelj i filozof |
| Vjera | pravoslavac |
Petar Iberijski (gru. პეტრე იბერი, 411. – 491.) je bio gruzijski princ i redovnik iz dinastije Chosroid, teolog i filozof koji je bio istaknuti lik u ranom kršćanstvu i jedan od utemeljitelja kršćanskog neoplatonizma. Neki su tvrdili da je on autor djela pisanih pod pseudonimom Pseudo-Dionizije Areopagit.[1] Poznat je po osnivanju prvog gruzijskog samostana u Betlehemu i postaje biskup Gaze blizu Majuma.[2]
Rođen je u dinastiji Chosroid kraljevine Iberije, te su ga prozvali Murvan (u današnjem prijevodu Nabarnugios), a od rođenja je imao naslov princa (Kartli).[2] Njegov otac, kralj Bosmarios Iberijski, pozvao je istaknuog filozofa Mithradatesa iz Lazice da sudjeluje u Murvanovu obrazovanju. 423. otac ga šalje u Carigrad, gdje je dobio visoko obrazovanje pod visokim pokroviteljstvom rimske carice Aelie Eudocie, supruge Teodozija II.[3] Nakon školovanja je mladi princ je zajedno sa svojim učiteljem Mithradates napustio palaču i otišao na hodočašće u Palestinu, gdje je postao redovnik u Jeruzalemu pod imenom Petar.[3] 430. je osnovao vlastiti samostan u Betlehemu. 445. je zaređen za svećenika, a u pratnji svoga učitelja Mithradatesa (redovničkog imena Ivan) je proputovao nekoliko zemalja Bliskog Istoka i smjestio se u Gazi blizu Majuma.[3] 452. služio je kao biskup Majuma šest mjeseci prije protjerivanja kršćana dekretom mjesnog vladara. Petar je pobjegao u Egipat, ali se vratio u Palestinu desetljeće kasnije, stekavši brojne sljedbenike i učenike. Prema srednjovjekovnim izvorima, bio je autor nekoliko poznatih vjerskih djela.[4] Umro je u Yavneh-Yamu, antičkoj luci Jamniji 491. godine, a pokopan je u svom samostanu u blizini Gaze.[5] Neki stručnjaci Istočne Crkve smatraju da je Petar Iberijski možda ostupio od Kalcedonskog nauka.[6] Gruzijska pravoslavna Crkva ge je proglasila svecem.[6]
- ↑ Sh. Nutsubidze, Mystery of Pseudo-Dionys Areopagit (monography), Tbilisi, 1942.; E. Honigmann, Pierre l'Iberian et les ecrits du Pseudo-Denys l'Areopagita, Bruxelles, 1952.
- ↑ a b The Byzantine Fathers by Georges Florovsky (engl.)
- ↑ a b c The Life of Peter the Iberian(engl.)
- ↑ A. Kofsky. Peter the Iberian. Pilgrimage, Monasticism and Ecclesiastical Politics in Byzantine Palestine (engl.)
- ↑ Society of Biblical Literature (engl.)
- ↑ a b Lang, D M., Peter the Iberian and his biographers, Journal of Ecclesiastical History, 1951., str. 158-168
- David Marshall Lang, Peter the Iberian and His Biographers, Journal of Ecclesiastical History, vol. 2 (1951.), str. 156–168
- Jan-Eric Steppa, John Rufus and the World Vision of Anti-Chalcedonian Culture, (Gorgias Press, 2002.), xxvii, str. 199, ISBN 1-931956-09-X
- Ernest Honigmann, Pierre l'iberian et les ecrits du Pseudo-Denys l'Aréopagite, Bruxelles, 1952. (fr.)
- ქართული ლიტერატურის ქრესტომათია. ტ. I შედგ. ს. ყუბანეიშვილის მიერ. ტ. I. თბ. 1944.
- ძველი ქართული აგიოგრაფიული ლიტერატურის ძეგლები, ი. აბულაძის რედაქციით, II ტ. თბ. 1967.
- ძველი ქართული აგიოგრაფიული ლიტერატურის ძეგლები, IV, ე. გაბიძაშვილის და მ. ქავთარიას რედაქციით, ტ. თბ. 1968.
- ცხოვრება პერტე იბერისა, ასურული რედაქცია გერმანულიდან თარგმნა, გამოკვლევა, კომემტარები და განმარტებითი საძიებლები დაურთო ი. ლოლაშვილმა, თბილისი, 1988.
- პეტრე იბერიელი (ფსევდო-დიონისე არეოპაგელი). შრომები. თარგმ. ეფრემ მცირისა. ს. ენუქაშვილის გამოც. თბ. 1961.
- შ. ნუცუბიძე. პეტრე იბერი და ანტიკური ფილოსოფიური მემკვიდრეობა. შრომები. ტ. V. თბ. 1975.
- ს. ყაუხჩიშვილი. ბერძნული ლიტერატურის ისტორია. ტ. III. თბ. 1973.
- Н. Марр. Житие Петра Ивера, царевича—подвижника и епископа Мойюмского V века. Православный палестинский сборник. 1896. г. т. 16.
- მ. თარხნიშვილი, ახლად აღმოჩენილი ქართული მონასტერი ბეთლემში, ბედი ქართლისა, 16, 1954.
- გ. წერეთელი, უძველესი ქართული წარწერები პალესტინიდან, თბილისი, 1960.
- გ. ფერაძე, უცხოელ პილიგრიმთა ცნობები პალესტინის ქართველი ბერებისა და ქართული მონასტრების შესახებ, გამოსაცემად მოამზადა, შესავალი წერილი და დამატებითი შენიშვნები დაურთო გ. ჯაფარიძემ, თბილისი,1995.
- თ. მგალობლიშვილი, უცნობი ქართული მომასტერი წმ. მიწაზე, str. 341-349
- საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ენციკლოპედიური ლექსიკონი, ავტორ-შემდგენელნი: ენრიკო გაბიძაშვილი (ხელმძღვანელი), მაია მამაცაშვილი, ანა ღამბაშიძე. თბ. 2007.
- A Repertoire of Byzantine "Beneficial Tales" Arhivirana inačica izvorne stranice od 3. ožujka 2016. (Wayback Machine) (engl.)
- Zachariah of Mitylene, Syriac Chronicle (1899.), Book 6 Arhivirana inačica izvorne stranice od 18. prosinca 2004. (Wayback Machine) (engl.)